Hàng năm vào thời điểm giao mùa tháng 9 – 10, tại Hà Nội có nhiều trường hợp có biểu hiện viêm da tiếp xúc mà nguyên nhân nhiều người cho rằng do herpes, giời leo, zona… gây nên. Nhưng với biểu hiện bỏng rát, ban đỏ, phù nề, mụn mủ, tổn thương theo hình dải thì viêm da tiếp xúc kích ứng do côn trùng (kiến khoang, bướm, ngài, thiêu thân…) được cho rằng là nguyên nhân hàng đầu gây các biểu hiện nêu trên.

1. Căn nguyên:

– Cho đến nay vẫn chưa xác định rõ các loại côn trùng gây bệnh. Tuy nhiên hầu hết tác giả cho rằng loại côn trùng gây bệnh có thể là do kiến khoang (Paederus) (tên khác tùy theo từng địa phương: kiến kim, kiến lác, kiến cằm cặp, kiến cong đít,…).

– Đặc điểm sinh học của kiến khoang: dài 7-10 mm, có khả năng bay và chạy rất nhanh. Ẩn náu ở nơi ẩm ướt, hoạt động vào ban đêm và thích ánh sáng đèn.

– Bệnh sinh: đến mùa mưa bão, côn trùng không có nơi cư trú nên bay vào nhà theo ánh đèn, đậu vào các vật dụng trong nhà như khăn tắm, quần áo, giường chiếu. Khi người vô tình tiếp xúc với côn trùng, nó tiết ra chất Peradin gây viêm da tiếp xúc.

Hình ảnh kiến khoang

2. Lâm sàng:

– Tại vị trí côn trùng bị chà xát, xuất hiện đỏ da, thường thành vệt.

–  Xuất hiện những mụn nước, mụn mủ nhỏ trên vết đỏ da.

– Mụn nước, mụn mủ dập vỡ, đóng vẩy tiết màu vàng.

– Vị trí: hay gặp ở vùng hở

– Trường hợp nặng có một hay nhiều vệt đỏ dài trên có bọng nước, bọng mủ lan ra xung quanh.

– Cơ năng: bỏng rát, ngứa. Một số đau nhức, khó chịu.

– Toàn thân: Thường không có gì đặc biệt. Một số trường hợp tổn thương lan rộng có thể có đau nhức, sốt, mệt mỏi, nổi hạch ngoại vi khi có nhiễm trùng.

– Tiến triển: điều trị bệnh đỡ nhanh, khỏi sau 4-6 ngày.

– Tái phát: Trong một mùa mưa, trên cùng một bệnh nhân có thể bị bệnh vài lần.

3. Chẩn đoán xác định: Chủ yếu dựa vào lâm sàng

4. Điều trị:

Chủ yếu là điều trị tại chỗ và tùy theo từng giai đoạn của tổn thương.

– Ngay khi bị tổn thương: dùng nước muối sinh lý rửa ngay 3-4 lần/ngày để trung hòa chất tiết của côn trùng.

– Sau đó bôi các thuốc làm dịu da như Hồ nước, Hồ Tetra-Pred. Khi tổn thương khô thì bôi kem/gel kháng sinh hoặc bôi kem/gel kháng sinh có kết hợp với corticoid.

– Toàn thân: khi tổn thương lan rộng, nhiễm trùng toàn thân thì có thể dùng kháng sinh dường uống. Có thể dùng kháng Histamine nếu có ngứa.

5. Phòng bệnh:

– Tắt đèn khi có côn trùng bay vào nhà.

– Tránh tiếp xúc với côn trùng bằng cách lắp lưới chống muỗi ở cửa sổ và cửa ra vào.

– Kiểm tra quần áo trước khi mặc, ngủ màn và kiểm tra giường chiếu trước khi nằm.

– Khi làm việc dưới ánh đèn tránh phản xạ quệt tay khi có cảm giác côn trùng rơi vào cổ, mặt (khó thực hiện, vì đây là phản xạ…)

– Buổi tối khi tắm rửa chú ý giũ mạnh khăn mặt, khăn tắm trước khi dùng.

– Vào mùa mưa đề phòng côn trùng bay vào nhà ta có thể xịt các thuốc diệt côn trùng không gây hại cho người.

– Khi bắt đầu thấy rát ở một vùng da có thể rửa vùng đó bằng nước muối, xà phòng… để ngăn không nổi thành phỏng nước, phỏng mủ.

– Khám chuyên khoa da liễu khi nghi ngờ bệnh.

Tổn thương đối xứng

Dát đỏ, mụn mủ lan tỏa khắp mặt

Đăng bài: Phòng KHTH – Bệnh viện Da liễu Hà Nội