Một số xét nghiệm hóa sinh cơ bản kiểm tra chức năng gan

Đâu là cách kiểm tra chức năng gan?

Kiểm tra chức năng gan giúp xác định sức khỏe của gan bằng cách đo các mức protein, enzymes gan, hoặc bilirubin trong máu.

Kiểm tra chức năng gan được thực hiện trong các tình huống sau:

  • Để kiểm tra sự viêm nhiễm ở gan, chẳng hạn như viêm gan virut  C
  • Để giám sát các tác dụng phụ của của các loại thuốc nhất định mà được cho là có ảnh hưởng đến gan
  • Nếu biết gan có bệnh, để giám sát bệnh và tính hiệu quả của các hình thức chữa trị nhất định
  • Để đo độ cirrhosis trên gan
  • Nếu có các triệu chứng rối loạn gan
  • Nếu có kế  hoạch mang thai

Rất nhiều hình thức kiểm tra được thực hiện trên gan, nhưng hầu hết không đo được chức năng tổng thể của gan. Các cách kiểm tra chức năng gan thông thường là alanine transaminase (ALT), aspartate aminotransferase (AST), alkaline phosphatase (ALP), Albumin, and kiểm tra Bilirubin. Kiểm tra ALT và AST đo các enzymes mà gan giải phóng ra khi có tổn thưởng hoặc bệnh tật. Kiểm tra albumin và bilirubin đo mức độ hiệu quả khi gan tổng hợp albumin và đào thải bilirubin, một phế phẩm của máu.

Kết quả kiểm tra chức năng gan bất thường không nhất thiết chỉ ra rằng gan bị tổn thương hay có bệnh, hãy nói chuyện với bác sĩ về kết quả kiểm tra chức năng gan.

Đâu là các hình thức kiểm tra chức năng gan thông thường?

Kiểm tra chức năng gan được sử dụng để hoạt độ các enzymes và proteins trong máu. Phụ thuộc và việc kiểm tra, mức enzymes hoặc protein thấp hoặc cao hơn bình thường có thể chỉ ra gan có vấn đề.

Một vài cách kiểm tra thông thường bao gồm:

Kiểm tra Alanine transaminase (ALT).

Alanine transaminase (ALT) được cơ thể để chuyển hóa protein. Nếu gan bị tổn thương hoặc hoạt động không đúng, ALT được giải phóng vào máu. Điều này gây ra mức ALT tăng lên. Kết quả kiểm tra cao có thể là dấu hiệu gan bị tổn thương. Mức ALT thông thường là 7-55 U/L, (theo Mayo clinic). ALT thấp không phải dấu hiệu của các vấn để sức khỏe.

Kiểm tra Aspartate aminotransferase (AST).

Aspartate aminotransferase (AST) là một enzyme được tìm thấy ở một số bộ phận trên cơ thể bao gồm, tìm, gan, và cơ. Do mức độ AST không phải đặc trưng ở tổn thương gan, nó thường được đo với ALT để kiểm tra các vấn đề về gan. Tỷ lệ ALT/AST được sử dụng cho chẩn đoán. Khi gan bị tổn thương, AST được giải phòng vào máu. Kết quả cao của kiểm tra AST có thể chỉ ra vấn đề với gan hoặc cơ. Mức trung bình cho AST là 8-48 U/L. AST thấp không phải dấu hiệu của bất kỳ vấn đề sức khỏe nào.

Kiểm tra Alkaline phosphatase (ALP).

ALP là một enzyme được tìm thấy trong xương, ống mật và gan. Kiểm tra ALP được chỉ định kèm theo với các kiểm tra khác. ALP cao có thể cho thấy gan bị tổn thương, tắc ống mật hay bệnh về xương.

Trẻ nhỏ và thanh niên có thể có thể có mức ALP cao do xương đang phát triển. việc mang thai cũng khiến ALP cao lên, mức ALP bình thường là 45-115 U/L.

ALP thấp có thẩy xảy ra khi truyền máu hoặc một số phẫu thuật tim. ALP thấp có thể do rất nhiều điều kiện, bao gồm thiếu hụt kẽm, suy dinh dưỡng, và bệnh Wilson.

Kiểm tra Albumin.

Albumin là protein chính tạo ra bởi gan. Nó thực hiện chức các chức năng khác của cơ thể. Ví dụ:

  • Ngăn chất lỏng chảy ra từ mạch máu
  • Nuôi dưỡng các mô
  • Vận chuyển hormones, vitamins, và các chất khác trong cơ thể

Kiểm tra Albumin đo tính hiệu quả của gan khi tạo ra loại protein đặc biệt này. Kết quả thấp cho thấy gan hoạt động không hiệu quả. Ngưỡng trung bình cho albumin là 3.5-3.0 gram/deciliter (g/dl).

 

Kiểm tra Bilirubin.

Bilirubin là một phế phẩm khi phá vỡ các tế bào hồng cầu. Nó được xử lý bởi gan. Nó được vận chuyển qua gan trước khi thải ra ở phân.

Gan bị tổn thương không thể tổng hợp bilirubin bình thường. Điều này dẫn đến mức cao bất thường ở bilirubin trong máu. Kết quả kiểm tra bilirubin cao cho thấy gan đang không hoạt động hiệu quả. Ngưỡng trung bình của bilirubin là từ 0.1-1.2 miligram/deciliter (mg/dl).

Tại sao cần kiểm tra chức năng gan?

Kiểm tra gan có thể giúp xác định xem gan có hoạt động hiệu quả hay không. Gan thức hiện rất nhiều chức năng quan trong như sau:

  • Loại bỏ các chất độc hại khỏi máu
  • Chuyển đổi dinh dưỡng từ thực phẩm
  • Cất trữ chất khoáng và vitamins
  • Kiểm soát đông máu
  • Sản xuất ra protein, enzyme và mật
  • Tạo ra các thành tố giúp kháng lại sự lây nhiễm
  • Loại bỏ vi khuẩn khỏi máu
  • Xử lý các chất có hại cho cơ thể
  • Duy trì cân bằng hormone

Vấn đề với gan có thể khiến cơ thể ốm yếu và đe dạo đến tính mạng.

Đâu là triệu chứng của rối loạn gan

Dấu diệu rối loạn gan bao gồm:

  • ốm yếu
  • mệt mọi hay mất năng lượng
  • sụt cân
  • vàng da và mắt
  • dấy hiệu của hội chứng nephritic (trương phồng xung quanh mắt, bụng và chân)
  • chất thải từ cơ thể biến sắc
  • buồn nôn
  • nôn mửa
  • tiêu chảy
  • đau bụng

Bác sỹ có thể yêu cầu kiểm tra chức năng gan nếu bạn mắc các triệu chứng của rối lọa gan hay khi có ý định mang thai. Các cách kiểm tra chức năng gan khác nhau có thể kiểm tra sử lây nhiễm, kiểm soát  tiến trình chữa bệnh, hay tác dụng phụ của một số loại thuốc nhất định.

Chuẩn bị cho một buổi kiểm tra chức năng gan như thế nào?

Bác sĩ sẽ đưa ra hướng dẫn hoàn chình về việc chuẩn bị mẫu máu như thế nào. Các loại thuốc nhất định và thực phẩm có thể tác động lên mức các enzymes và protein trong máu. Bác sĩ có thể yêu cầu tránh sử dụng một số loại thuốc hoặc có thể yêu cầu tránh ăn bất kỳ thứ gì trong một khoảng thời gian nhất định trước khu kiểm tra gan.

Bạn có thể mặc áo có tay dễ dàng quấn lên để lấy máu thuận tiện hơn.

Một buổi kiểm tra chức năng gan được thực hiện như thế nào?

Máu được lấy tại bệnh viện hoặc một cơ sở đặc biệt. Để thực hiệm kiểm tra gan:

  1. nhân viên y tế sẽ sát trùng da trước khi kiểm tra để tránh các vi khuẩn trên da làm ô nhiễm mẫu kiểm tra.
  2. Nhân viên y tế sẽ garo hay dùng dụng cụ đặc biệt soi lên tay để giúp ven dễ thấy hơn. Họ sẽ sử dụng kim tiêm để lấy máu từ tay.
  3. Sau khi lấy máu, nhân viên y tế sẽ đặt một ít bông hay băng lên chỗ châm kim. Sau đó họ sẽ gửi mẫu máu tới phòng thí nghiệm để kiểm định.

Các rủi ro của một buổi kiểm tra chức năng gan

Chảy máu là các quá trình bình thường và hiếm khi gây ra bất cứ tác dụng phụ nào. Tuy nhiên, rủi ro của lấy máu bao gồm:

  • Chảy máu dưới da
  • Chảy nhiều máu
  • Ngất
  • Lây nhiễm

Sau một buổi kiểm tra chức năng gan

Sau khi lấy máu, bạn được rời đi và trở lại cuộc sống bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn thấy mệt hay choáng váng khi lấy máu, bạn nên nghỉ ngơi trước khi rời khỏi cở sở y tế.

Kết quả kiểm tra có thể không nêu một cách chính xác tình trang hay mức độ tổn thương gan,, nhưng có thể giúp bác sĩ quyết định bước chữa trị tiếp theo. Bác sĩ có thể gọi cho bạn khi có kết quả hoặc thảo luận ở một buổi hẹn khác.

Nhìn chung, nếu kết quả cho thấy chức năng gan có vấn đề, bác sĩ có thể kiểm tra các loại thuốc bạn đang hoặc đã sử dụng để xác định nguyên nhân. Nếu bạn uống nhiều rượu, bia bạn cần ngưng uống. Nếu bác sĩ xác định một loại thuốc làm tăng mức enzyme ở gan, họ sẽ tư vấn bạn dừng dùng thuốc đó.

Bác sĩ có thể quyết dịnh kiểm tra viêm gan hoặc kiểm tra thông qua hình ảnh, như siêu âm, hoặc chụp CT, để đánh giá các vấn đề về xơ gan hay gan nhiễm mỡ.

Khoa Xét nghiệm – BV Da liễu Hà Nội