BỆNH NẤM NÔNG Ở DA: NHẬN BIẾT SỚM – ĐIỀU TRỊ ĐÚNG
- Đại cương
Bệnh nấm nông ở da là tình trạng nhiễm nấm khu trú ở các lớp nông của da, lông, tóc và móng. Đây là nhóm bệnh da liễu phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt ở những vùng khí hậu nóng ẩm. Mặc dù không đe dọa tính mạng, bệnh có thể gây ngứa ngáy, khó chịu, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hằng ngày, thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống.
Các vi nấm gây bệnh thường gặp gồm Dermatophytes (Trichophyton, Microsporum, Epidermophyton), nấm men Candida và một số loại nấm mốc khác. Chúng có thể lây từ người sang người, từ động vật sang người hoặc qua tiếp xúc gián tiếp như sử dụng chung khăn tắm, quần áo, giày dép hoặc từ môi trường ẩm ướt như nhà tắm công cộng, hồ bơi.
Một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng nhiễm nấm bao gồm: ra mồ hôi nhiều, vệ sinh cá nhân kém, mặc quần áo chật hoặc ẩm, suy giảm miễn dịch, bệnh lý nội khoa (tiểu đường…), dùng thuốc kháng sinh hoặc corticosteroid kéo dài.
- Triệu chứng
Tùy theo vị trí và loại vi nấm, bệnh có thể biểu hiện ở nhiều dạng khác nhau. Một số thể bệnh thường gặp bao gồm:
– Nấm da thân (Tinea corporis): Tổn thương thường là các đám đỏ hình tròn, có vảy ở rìa, trung tâm nhạt màu hơn và có thể lành dần. Người bệnh cảm thấy ngứa, nhất là khi ra mồ hôi.
– Nấm bẹn (Tinea cruris): Gặp chủ yếu ở nam giới, tổn thương là mảng đỏ ở vùng bẹn – mặt trong đùi, có viền vảy, ranh giới rõ. Cảm giác ngứa dữ dội, khó chịu, nhất là khi vận động nhiều.
– Nấm kẽ chân (Tinea pedis): Còn gọi là “nước ăn chân”, thường gặp ở kẽ ngón chân, nhất là kẽ ngón 3 – 4 – 5. Biểu hiện gồm nứt da, tróc vảy, đỏ, ngứa rát, đôi khi có mụn nước.
– Nấm da đầu (Tinea capitis): Chủ yếu gặp ở trẻ em, gây tróc vảy, rụng tóc từng mảng, có thể kèm viêm đỏ, sưng nề nếu có bội nhiễm.
– Nấm móng (Onychomycosis): Móng bị đổi màu (trắng đục, vàng, nâu), dày lên, giòn, dễ gãy. Tiến triển chậm nhưng điều trị khó khăn và dễ tái phát.
– Nhiễm Candida trên da và niêm mạc: Thường xuất hiện ở vùng nếp gấp da, vùng sinh dục, quanh miệng, gây viêm đỏ, tróc vảy, ngứa và rát.
Các triệu chứng kể trên nếu không được điều trị kịp thời có thể lan rộng, tái phát hoặc gây biến chứng do bội nhiễm.
- Chẩn đoán
Để chẩn đoán chính xác bệnh nấm nông, bác sĩ da liễu thường dựa vào:
– Khám lâm sàng: Quan sát hình thái tổn thương, vị trí và diễn tiến bệnh.
– Soi tươi với KOH: Lấy vảy da, tóc, móng soi dưới kính hiển vi giúp phát hiện sợi nấm, bào tử.
– Nuôi cấy nấm: Phân lập loại nấm chính xác, đặc biệt cần thiết với trường hợp khó điều trị hoặc tái phát.
– Sinh thiết da (trong một số trường hợp đặc biệt): Giúp phân biệt với các bệnh da khác như vảy nến, á sừng, lupus da…
- Điều trị
Tùy vào vị trí tổn thương, loại nấm và mức độ bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Mục tiêu điều trị là loại bỏ vi nấm, giảm triệu chứng và ngăn ngừa tái phát.
- Thuốc bôi tại chỗ: Thường được sử dụng cho các tổn thương nhẹ, khu trú. Một số thuốc phổ biến là:
– Nhóm azole (clotrimazole, ketoconazole…)
– Nhóm allylamine (terbinafine, naftifine…)
– Các dạng kem, gel hoặc dung dịch sát khuẩn có tính kháng nấm
Người bệnh cần bôi đúng cách, đủ liều và kéo dài 2-4 tuần, ngay cả khi tổn thương đã lành lâm sàng để tránh tái phát. - Thuốc uống toàn thân: Dành cho trường hợp tổn thương lan rộng, nấm móng, nấm da đầu hoặc không đáp ứng điều trị tại chỗ. Các thuốc thường dùng là: Griseofulvin, Terbinafine, Itraconazole, Fluconazole
Việc dùng thuốc uống cần theo đơn bác sĩ và theo dõi chức năng gan – thận định kỳ. - Điều trị hỗ trợ và chăm sóc da:
– Giữ vùng da tổn thương khô thoáng, sạch sẽ
– Mặc quần áo rộng rãi, thoáng khí
– Không dùng chung khăn tắm, giày dép, vật dụng cá nhân
– Vệ sinh cơ thể hằng ngày và lau khô kỹ các vùng nếp gấp sau khi tắm
Lời khuyên từ chuyên gia
Không ít trường hợp người bệnh tự ý mua thuốc bôi ngoài hiệu thuốc hoặc sử dụng sản phẩm chứa corticoid, dẫn đến tình trạng nấm lan rộng, kháng thuốc hoặc khó chẩn đoán do thay đổi hình thái tổn thương. Vì vậy, khi có dấu hiệu bất thường trên da như ngứa, bong vảy, tổn thương dạng vòng hoặc rụng tóc từng mảng… người bệnh cần đến cơ sở chuyên khoa da liễu để được khám và tư vấn điều trị đúng cách.
Bệnh viện Da liễu Hà Nội với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, trang thiết bị hiện đại và phương pháp điều trị tiên tiến luôn sẵn sàng tiếp nhận, thăm khám và điều trị hiệu quả các bệnh lý da liễu, trong đó có bệnh nấm nông ở da. Chúng tôi khuyến khích người dân chủ động chăm sóc da đúng cách và thăm khám định kỳ để phòng ngừa và kiểm soát bệnh tốt nhất.
